Τεχνική Ανάλυση και Bollinger Bands

Τα «Bollinger Bands» εισήχθησαν το 1983 ως ένας δείκτης μέτρησης της μεταβλητότητας των αγορών. Πρόκειται για ένα δημοφιλές εργαλείο της τεχνικής ανάλυσης, σχεδιασμένο να εντοπίζει έγκαιρα τη συνέχιση ή αντιστροφή της τάσης των τιμών. Είναι επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο για την αναγνώριση σημείων συμπίεσης της μεταβλητότητας (sqeeze), κάτι που θα αναλυθεί εκτενώς παρακάτω. Το παρακάτω άρθρο βασίζεται στο βιβλίο «Bollinger on Bollinger Bands» του John Bollinger.

Βασικά Σημεία

• Τα Bollinger Bands μπορεί να μας δώσουν έναν σχετικό ορισμό του υψηλού και χαμηλού της αγοράς
• Η μεταβλητότητα είναι το κλειδί των Bollinger Bands, καθώς οι δύο ζώνες σχηματίζονται γύρω από μία κεντρική τάση (central tendency)
• Δύο δείκτες προέρχονται απευθείας από τα Bollinger Bands, οι δείκτης %b και BandWidth
• Ο δείκτης BandWidth δημιουργήθηκε για να μετρήσει το μοτίβο «Squeeze» που αφορά μια περίοδο σημαντικής συμπίεση της μεταβλητότητας
• Τα Bollinger Bands βοηθούν στην αναγνώριση μοτίβων όπως η κορυφή τύπου M, ο πάτος τύπου W, μοτίβα μετατόπισης της ορμής κ.λπ.
• Προσφέρονται 3 διαφορετικοί μέθοδοι trading με βάση τα Bollinger Bands
• Τα Bollinger Bands μπορούν να συνδυαστούν με άλλους δείκτες της τεχνικής ανάλυσης, υπό την προϋπόθεση ότι οι δείκτες αυτοί δεν είναι συγγραμμικοί (collinear)
• Η πολυσυγγραμμικότητα (multicollinearity) μπορεί να αποφευχθεί χρησιμοποιώντας έναν και μόνο δείκτη από κάθε κατηγορία
• Ο συνδυασμός ενός δείκτη όγκου (volume) και ενός δείκτη προσδοκιών (sentiment) έχει αποδείξει ότι λειτουργεί καλά ενάντια στους κινδύνους της πολυσυγγραμμικότητας
• Μια σημαντική παρανόηση κατά τη χρήση των Bollinger Bands είναι ότι πρέπει να αγοράζεται η τιμή στην κάτω ζώνη του δείκτη και να πωλείται η τιμή στην άνω ζώνη του δείκτη, κάτι που δεν ισχύει
• Όταν η τιμή κλείνει εκτός των Bollinger Bands, θα πρέπει να θεωρείται ένα σήμα συνέχισης της τάσης, και όχι αντιστροφής αυτής

Πριν προχωρήσουμε όμως με την χρήση των Bollinger Bands, θα αναφερθούν οι κύριοι τύποι της επενδυτικής ανάλυσης.

 

Τεχνική, Θεμελιώδης και Ορθολογική Ανάλυση

Η τεχνική ανάλυση υποθέτει ότι όλες οι πληροφορίες στην αγορά έχουν ήδη ενσωματωθεί στις τιμές, και επομένως, η δομή των τιμών είναι η καλύτερη πηγή πληροφοριών. Από την άλλη πλευρά, η θεμελιώδης ανάλυση υπολογίζει την αξία μιας οικονομικής οντότητας, και ύστερα τη συγκρίνει με την αποτίμηση της στην αγορά.

• Η τεχνική ανάλυση μελετά τα δεδομένα διαπραγμάτευσης της αγοράς, ενώ η θεμελιώδης ανάλυση μελετά τα οικονομικά στοιχεία της αγοράς
• Στην ουσία, η τεχνική ανάλυση πιστεύει ότι η αγορά είναι σωστή ενώ η θεμελιώδης ανάλυση πιστεύει ότι η ανάλυση είναι σωστή
• Η ορθολογική ανάλυση είναι ο συνδυασμός της τεχνικής και της θεμελιώδους ανάλυσης

 

 

Εισαγωγή στα Bollinger Bands

Ta δύο Bollinger Bands σχηματίζονται γύρω από τη δομή των τιμών, και πιο συγκεκριμένα πάνω και κάτω από την κεντρική τάση (central tendency). Τα σήματα των Bollinger Bands προέρχονται από αλληλεπιδράσεις με τις ζώνες, και όχι από διασταυρώσεις.

Ακολουθεί η τυπική φόρμουλα των Bollinger Bands:

• Μεσαία ζώνη = κινητός μέσος όρος 20 περιόδων
• Άνω ζώνη = Μεσαία ζώνη + 2 τυπικές αποκλίσεις
• Κάτω ζώνη = Μεσαία ζώνη - 2 τυπικές αποκλίσεις

Τα δεδομένα για τον υπολογισμό της μεταβλητότητας είναι τα ίδια δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό του κινητού μέσου όρου.

Χρονικά πλαίσια

Τα Bollinger Bands μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πολλά διαφορετικά χρονικά πλαίσια, και πιο συγκεκριμένα:

• Στο μακροπρόθεσμο χρονικό πλαίσιο, όπου επίσης θεωρείται σημαντική η κατεύθυνση του μέσου όρου των 200 ημερών
• Στο ενδιάμεσο χρονικό πλαίσιο, στο οποίο πραγματοποιείται και η κυρίως τεχνική ανάλυση της αγοράς
• Στο βραχυπρόθεσμο χρονικό πλαίσιο, το οποίο είναι σημαντικό για την εκτέλεση συναλλαγών

 

Δύο δείκτες που προέρχονται άμεσα από τα Bollinger Bands

Δύο δείκτες που προέρχονται απευθείας από τα Bollinger Bands είναι ο %b και ο BandWidth:

%b

• Μας λέει πού βρισκόμαστε σε σχέση με τα Bollinger Bands
• Βοηθά τους επενδυτές στην αναγνώριση μοτίβων (chart patterns)
• Είναι το κλειδί για την ανάπτυξη ενός συστήματος συναλλαγών

BandWidth (Εύρος ζώνης)

• Το BandWidth προσδιορίζει το εύρος των Bolinger Bands και βοηθά στην αναγνώριση μιας ενδεχόμενης φάσης συμπίεσης της αγοράς που ονομάζεται και ως "Squeeze". Για παράδειγμα, εάν το BandWidth βρίσκεται σε ένα χαμηλό έξι μηνών
• Το "Squeeze" αναφέρεται σε μια κατάσταση όπου η μεταβλητότητα της αγοράς έχει πέσει σε τέτοιο βαθμό που αυτή η ίδια χαμηλή μεταβλητότητα γίνεται παράγοντας πρόβλεψης μιας επερχόμενης αστάθειας της τιμής.
• Το BandWidth σηματοδοτεί επίσης το τέλος ισχυρών τάσεων

Εικόνα: %b και BandWidth στον S&P500

 

Τρεις (3) Μέθοδοι Χρήσης Bollinger Bands

Υπάρχουν τρεις διαφορετικές μέθοδοι για την πραγματοποίηση συναλλαγών με τα Bollinger Bands. Αυτές οι μέθοδοι επικεντρώνονται στο ημερήσιο γράφημα ως το κύριο χρονοδιάγραμμά τους, ωστόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε υψηλότερα ή πολύ χαμηλότερα χρονοδιαγράμματα.

■ Short-term traders → γράφημα πέντε λεπτών

■ Swing traders → ημερήσιο γράφημα

■ Long-term traders → εβδομαδιαίο γράφημα

Η μεγαλύτερη παρανόηση κατά τις συναλλαγές με τα Bollinger Bands είναι ότι πρέπει να αγοράζετε στην κάτω ζώνη και να πουλάτε στην άνω ζώνη. Στην πραγματικότητα, τα Bollinger Bands μπορεί να λειτουργήσουν με αυτόν τον τρόπο, αλλά δεν είναι καθόλου απαραίτητο.

Μέθοδος 1 - Η συμπίεση (The Squeeze)

Η μέθοδος 1 είναι επίσης γνωστή ως "The Squeeze" και επικεντρώνεται στην παρατήρηση της συμπίεσης της μεταβλητότητας όπως αναλύθηκε και παραπάνω.

• Η μεταβλητότητα εμφανίζει ιστορικά κυκλικότητα 
• Η εξαιρετικά χαμηλή μεταβλητότητα θεωρείται πρόδρομος μιας επερχόμενης υψηλής μεταβλητότητας

Αγορά & Πώληση

□ Αγορά όταν η άνω ζώνη σπάσει προς τα πάνω

□ Πώληση όταν η κάτω ζώνη σπάσει προς τα κάτω

Μέθοδος 2 - Συνδυασμός των Bollinger Bands με άλλους δείκτες

Η μέθοδος 2 αφορά τον συνδυασμό των Bollinger Bands  με κάποιον άλλο τεχνικό δείκτη. Η μέθοδος 2 στοχεύει να αγοράζει τη δύναμη της αγοράς και να πουλά την αδυναμία της

• Αγοράζοντας την ισχύ καθώς η τιμή πλησιάζει την άνω ζώνη των BB και καθώς ένας άλλος αξιόπιστος δείκτης το επιβεβαιώνει
• Πουλώντας την αδυναμία καθώς η αγορά πλησιάζει την κάτω ζώνη των BB, και πάλι μόνο εάν αυτό επιβεβαιώνεται από κάποιον άλλον αξιόπιστο δείκτη

Παραδείγματα Αγοράς & Πώλησης

□ Αγορά όταν o %b βρίσκεται πάνω από το 0,8 και ο MFI πάνω από το 2O

□ Πώληση όταν ο %b βρίσκεται κάτω από το 0,2 και MFI είναι κάτω από το 20

Μέθοδος 3 - Συνδυασμός των Bollinger Bands με Μοτίβα Τιμών
Σύμφωνα με τη μέθοδο 3, τα Bollinger Bands  συνδυάζονται με κάποια ισχυρά μοτίβα τιμών (chart patterns).

Παραδείγματα Αγοράς & Πώλησης

□ Αγορά κοντά στην κάτω ζώνη, χρησιμοποιώντας ένα μοτίβο W

□ Πώληση κοντά στην πάνω ζώνη, χρησιμοποιώντας ένα μοτίβο Μ

Bollinger Bands και Αναγνώριση Μοτίβων (Pattern Recognition)

Ορίζοντας την αναγνώριση μοτίβων γενικά

Η αναγνώριση μοτίβων αναφέρεται στη διαδικασία αναγνώρισης επαναλαμβανόμενων γεγονότων με διακριτά μέρη που συνδυάζονται σε μια συγκεκριμένη ακολουθία. Αυτός ο ίδιος ορισμός χρησιμοποιείται και στην αναγνώριση μοτίβων σε ένα γράφημα τιμών.

Χρήση των Bollinger Bands

Τα Bollinger Bands παρέχουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο τα μοτίβα τιμών μπορούν να αποσαφηνιστούν και να επιβεβαιωθούν με επιτυχία. Τα Bollinger Bands μπορούν να είναι χρήσιμα στην αναγνώριση μοτίβων δείχνοντας:

• Τα ψηλά και τα χαμηλά της αγοράς
• Τη σταθερότητα ή την αστάθεια των τιμών
• Την ύπαρξη ή όχι μιας ισχυρής τάσης των τιμών

Σημειώσεις

• Καθώς τα μοτίβα τιμών εξελίσσονται, εξελίσσονται μαζί τους και τα Bollinger Bands
• Όταν ένα συγκεκριμένο μοτίβο εξελίσσεται ταυτόχρονα σε πολλαπλά χρονικά πλαίσια, τότε μιλάμε για ένα μοτίβο τύπου φράκταλ (Fractal Pattern)
• Τα πιο κοινά μοτίβα τιμών είναι το M (καθοδικό) και το W (ανοδικό)
• Οι τεχνικοί δείκτες έντασης και ορμής μπορούν να επιβεβαιώσουν αποτελεσματικά τα ανοδικά και καθοδικά μοτίβα τιμών

1. Αγοράζοντας ένα Μοτίβο W (πάτου)

Αγοράζοντας τη δύναμη της αγοράς, μετά την ολοκλήρωση ενός μοτίβου W.

• Τα W είναι πολύ κοινά μοτίβα
• Τα μοτίβα W μπορεί να οδηγήσουν σε μια μετάβαση της τιμής σε μία νέα βάση τιμών, και όχι απαραίτητα σε μια αντιστροφή της τάσης

Χρονοδιαγράμματα

o Ανοδικές τάσεις: M15, M16, W14, W16
o Πτωτικές τάσεις: M1, M3, W1, W2
o Τρίγωνα: M13, W4
o Διεύρυνση: M5, W12
o Μοτίβο Κεφαλής και Ώμων (H&S): Ε6, Ε7, Ε9, Ε11, Ε13, Ε15
o Μοτίβο Αντίστροφης Κεφαλής και Ώμων (H&S): M2, M4, M6, M8, M10, M11

2. Πουλώντας ένα Μοτίβο Μ (κορυφή)

Πώληση της αγοράς μετά από ένα σημάδι αδυναμίας περιμένοντας ένα πτωτικό ράλι.

• Τα μοτίβα κορυφών είναι πιο περίπλοκα και πιο δύσκολα στην αναγνώριση τους, από τα μοτίβα πάτου
• Το πιο γνωστό μοτίβο τύπου Μ είναι το H&S (κεφαλή και ώμοι)
• Τρεις ωθήσεις προς τα ψηλά είναι ένας πολύ συνηθισμένος σχηματισμός

3. Το Μοτίβο Συμπίεσης (Squeeze Pattern)

Το μοτίβο συμπίεσης (Squeeze) είναι μια καθαρή αντανάκλαση της ελαχιστοποίησης της μεταβλητότητας των Bollinger Bands.

• Το BandWidth δημιουργήθηκε για να μετρήσει το μοτίβο συμπίεσης (Squeeze)
• Το Squeeze ενεργοποιείται συνήθως όταν το BandWidth βρεθεί στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 6 μηνών
• Είναι πιθανό, καθώς το Squeeze πλησιάζει στην ολοκλήρωση του, η τιμή να κάνει μια σύντομη κίνηση ψεύτικης εξόδου (fake move) και στη συνέχεια να εκτινάσσεται προς την κατεύθυνση της κυρίαρχης τάσης

 

Συνδυασμός των Bollinger Bands με άλλους τεχνικούς δείκτες και η αποφυγή της συγγραμμικότητας

Τα Bollinger Bands μπορούν να συνδυαστούν επιτυχημένα με τεχνικούς δείκτες από διαφορετικές κατηγορίες. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί δείκτες είναι συγγραμμικοί (colinear), πράγμα που σημαίνει ότι δύο οι περισσότεροι δείκτες περιέχουν παρόμοιες πληροφορίες, και άρα συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό.

• Ο συνδυασμός δεικτών όγκου (volume) και προσδοκιών (sentiment) έχει αποδείξει ότι λειτουργεί καλά ενάντια στους κινδύνους της πολυσυγγραμμικότητας (multicollinearity)
• Οι δείκτες ορμής και τάσης είναι λιγότερο χρήσιμοι 

Εικόνα: Bollinger Bands και RSI Precision στο Ethereum

Η πολυσυγγραμμικότητα μπορεί να αποφευχθεί χρησιμοποιώντας έναν και μόνο δείκτη από κάθε κατηγορία.

 

 

Βασικοί σημεία κατά τη χρήση των Bollinger Bands

• Τα Bollinger Bands είναι ιδιαίτερα χρήσιμα ως ένας δείκτης μέτρησης της μεταβλητότητας των αγορών
• Τα Bollinger Bands παρέχουν έναν σχετικό ορισμό του υψηλού και του χαμηλού
• Όταν η τιμή κλείνει εκτός των Bollinger Bands, θα πρέπει να θεωρείται ως σήμα συνέχισης της τάσης των τιμών, και όχι ως ένα σήμα αντιστροφής
• Τα Bollinger Bands ήδη ενσωματώνουν την τάση και την αστάθεια των τιμών, επομένως, η χρήση τους για επιβεβαίωση του ‘price action’ μιας αγοράς δεν συνιστάται
• Τα Bollinger Bands μπορούν να συνδυαστούν με πολλαπλούς δείκτες διαφορετικών κατηγοριών
• Η χρήση τεχνικών δεικτών από την ίδια κατηγορία δημιουργεί πολυσυγγραμμικότητα

 

■ Τεχνική Ανάλυση με τα Bollinger Bands

Γιώργος Πρωτονοτάριος για το FxStreet.gr (c) 29η Νοεμβρίου 2024

Πηγή: The Book “Bollinger on Bollinger Bands” του John Bollinger