«Η Τέχνη του Πολέμου» του Σουν Τσου

«Η Τέχνη του Πολέμου» αποτελεί ένα κείμενο στρατηγικής που συντάχθηκε από τον Κινέζο στρατηγό Σουν Τσου (孫子;) τον 5ο αιώνα π.Χ. 

Ιστορικά, το κείμενο έχει ασκήσει σημαντική επιρροή τόσο στην ανατολική όσο και στη δυτική σκέψη καθώς μελετάται από ανώτατα πολιτικά, στρατιωτικά, και στελέχη επιχειρήσεων σε όλο τον κόσμο. Το 1782, το βιβλίο μεταφράστηκε για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή γλώσσα (Γαλλικά) και είναι πιθανόν να έχει επηρεάσει και τη μετέπειτα στρατηγική του Μέγα Ναπολέοντα. Σε αυτό το πλαίσιο η «Τέχνη του Πολέμου» ίσως μπορέσει να μας βοηθήσει να αποκωδικοποιήσουμε τη συμπεριφορά και τη ρητορική κάποιων σημερινών ηγετών, αλλά και να προβλέψουμε τις επόμενες κινήσεις τους.

Ποιος ήταν ο Σουν Τσου;

Ο Σουν Τσου (孫子;) ήταν ένας Κινέζος στρατηγός και φιλόσοφος που έζησε κατά την περίοδο της Ανατολικής Τζόου (771–256 π.Χ.), ενώ το όνομα του μεταφράζεται ως «Κύριος Ήλιος». Ο Σουν Τσου εστίασε στον ασύμμετρο πόλεμο, κάτι που σημαίνει να επιτίθεσαι στον αντίπαλο σου μόνο εφόσον αυτός δεν θα έχει την ευκαιρία να αμυνθεί ή να αντεπιτεθεί.

Αποσπάσματα από το κείμενο “Η Τέχνη του Πολέμου” του Σουν Τσου

Η «Τέχνη του Πολέμου» αποτελείται από 13 κεφάλαια, ακολουθούν μερικά αποσπάσματα μέσα από αυτά.

• Στρατηγική

“Στρατηγική με τακτικούς ελιγμούς είναι ο πιο σίγουρος δρόμος για τη νίκη. Τακτικοί ελιγμοί χωρίς στρατηγική, είναι ο θόρυβος πριν την ήττα”

“Οι αρχές της στρατηγικής είναι να ξέρεις το πεδίο μάχης, να ξέρεις τις δυνάμεις του αντιπάλου σου και να κάνεις κάτι που ο αντίπαλος σου δεν περιμένει”

“Ο πολεμιστής είναι δυνατός, όταν αναγκάζει τον εχθρό να του απαντήσει. Είναι αδύναμος, όταν αυτός απαντά στον εχθρό”

“Όταν περικυκλώνετε έναν στρατό, αφήστε μια έξοδο ελεύθερη. Δεν πρέπει να πιέσεις πολύ έναν απελπισμένο εχθρό”

“Στο πόλεμο, η σωστή τακτική είναι να αποφεύγουμε αυτό που είναι δυνατό και να χτυπάμε αυτό που είναι αδύναμο”

• Αποφυγή της μάχης

“Ο σοφός πολεμιστής αποφεύγει τη μάχη”

“Η μεγαλύτερη νίκη είναι αυτή που δεν απαιτεί μάχη”

“Η υπέρτατη τέχνη του πολέμου είναι να υποτάξεις τον εχθρό χωρίς να πολεμήσεις”

“Οι νικητές πολεμιστές κερδίζουν πρώτα και μετά πηγαίνουν στον πόλεμο, ενώ οι ηττημένοι πολεμιστές πηγαίνουν πρώτα στον πόλεμο και μετά επιδιώκουν να κερδίσουν”

“Η υπέρτατη αριστεία συνίσταται στο σπάσιμο της αντίστασης του εχθρού χωρίς μάχη”

“Όποιος θέλει να πολεμήσει πρέπει πρώτα να υπολογίσει το κόστος”

“Δεν υπάρχει περίπτωση ένα έθνος να επωφεληθεί από έναν παρατεταμένο πόλεμο”

• Η γνώση είναι δύναμη

“Γνώρισε τον εαυτό σου και θα κερδίσεις όλες τις μάχες”

“Αν γνωρίζεις τον εχθρό σου και γνωρίζεις και τον εαυτό σου, δεν χρειάζεται να φοβάσαι το αποτέλεσμα εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό σου, για κάθε νίκη που θα κερδίσεις θα υποστείς και μια ήττα. Αν δεν γνωρίζεις ούτε τον εχθρό ούτε τον εαυτό σου, θα υποκύψεις σε όλες τις μάχες”

“Για να γνωρίσεις τον εχθρό σου, πρέπει πρώτα να γίνεις ο εχθρός σου”

• Η εξαπάτηση του εχθρού

“Πρέπει να φαίνεσαι αδύναμος όταν είσαι δυνατός, και δυνατός όταν είσαι αδύναμος”

“Ένας πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση. Ως εκ τούτου, όταν είμαστε σε θέση να επιτεθούμε, πρέπει να φαινόμαστε ανίκανοι. Όταν χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας, πρέπει να φαινόμαστε ανενεργοί. Όταν είμαστε κοντά, πρέπει να κάνουμε τον εχθρό να πιστέψει ότι είμαστε μακριά”

“Άφησε τα σχέδιά σου να είναι σκοτεινά και αδιαπέραστα σαν τη νύχτα”

“Μέσα στο χάος, υπάρχει και ευκαιρία”

“Να είσαι εξαιρετικά μυστηριώδης σε σημείο αφωνίας. Έτσι θα μπορέσεις να γίνεις ο σκηνοθέτης της μοίρας του αντιπάλου σου”

• Διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού

“Μεταχειριστείτε τους άντρες σας όπως θα κάνατε για τους αγαπημένους σας γιους. Και θα σας ακολουθήσουν στην πιο βαθιά κοιλάδα”

“Ακόμη και το πιο λεπτό σπαθί βυθισμένο σε αλμυρό νερό θα σκουριάσει τελικά”

“Πέντε ελαττώματα για έναν στρατηγό: Αν είναι παράτολμος, οι άντρες του θα σκοτωθούν. Αν είναι δειλός, ο στρατός του θα αιχμαλωτισθεί. Αν είναι οξύθυμος, θα αντιδρά από θυμό. Αν είναι υπερόπτης, μπορεί να εξαπατηθεί. Αν είναι δεμένος με τους άντρες του, θα διστάσει την κρίσιμη στιγμή”

• Τα πέντε βασικά στοιχεία για τη νίκη

“Υπάρχουν πέντε βασικά στοιχεία για τη νίκη:

1. Θα κερδίσει αυτός που ξέρει πότε να πολεμήσει και πότε να μην πολεμήσει
2. Θα κερδίσει αυτός που ξέρει πως να χειρίζεται και τις ανώτερες και τις κατώτερες αντίπαλες δυνάμεις
3. Θα κερδίσει ο στρατός ο οποίος εμψυχώνεται και διακατέχεται με το ίδιο πνεύμα σε όλες τις τάξεις του
4. Θα κερδίσει αυτός που προετοιμάζεται και περιμένει να πιάσει τον αντίπαλο του απροετοίμαστο
5. Θα κερδίσει αυτός που έχει στρατιωτική ικανότητα και που δεν παρασύρεται από τον κυρίαρχο στρατό”

Μαθήματα από το Κείμενο του Σουν Τσου

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω μερικά μαθήματα που ίσως μπορούμε να αποκομίσουμε μελετώντας τον Σου Τσου:

1) Την μάχη την αποφεύγουμε, δεν την επιδιώκουμε, παρά μόνο όταν είναι σίγουρο ότι θα την κερδίσουμε με τις ελάχιστες δυνατές απώλειες. Όταν η μάχη είναι αναπόφευκτη, διαλέγουμε εμείς τον τόπο και τον χρόνο διεξαγωγής της.

2) Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε τον εαυτό μας (Γνῶθι σεαυτόν). Είναι επίσης όμως σημαντικό να μελετάμε συνεχώς και τους αντιπάλους μας έτσι ώστε να μπορούμε να σταθμίσουμε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα κάθε παράταξης.

3) Το ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να το διαχειριζόμαστε με ιδιαίτερη προσοχή, όπως τους δικούς μας ανθρώπους. Το προσωπικό πρέπει να μοιράζεται το ίδιο όραμα και να εμψυχώνεται από τις ίδιες ιδέες σε όλες τις βαθμίδες του.

4) Η στρατηγική επηρεάζεται από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες του φυσικού και του τεχνικού περιβάλλοντος, αλλά και από τις υποκειμενικές απόψεις των δυνάμεων που ανταγωνίζονται. Σε αυτό το πλαίσιο, η γνώση και η εξαπάτηση του αντιπάλου διαδραματίζουν έναν ιδιαίτερο ρόλο στο τελικό αποτέλεσμα κάθε αναμέτρησης.

5) Η στρατηγική δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένας στατικός και προβλέψιμος σχεδιασμός κινήσεων σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον. Αντιθέτως, η στρατηγική πρέπει να αποτελεί μια δυναμική διαδικασία γνώσης και τακτικής που συνεχώς αλλάζει και προσαρμόζεται στο περιβάλλον αλλά και στις νέες συνθήκες που προκύπτουν από τις κινήσεις της κάθε παράταξης.

■ Αποσπάσματα από το κείμενο «Η Τέχνη του Πολέμου» του Σουν Τσου

Γ. Πρωτονοτάριος για το FxStreet.gr (Μάιος 2024)

Περισσότερα: » Σίγκμουντ Φρόυντ | » Φρίντριχ Νίτσε | » Νίκος Καζαντζάκης | » Οδυσσέας Ελύτης  | » Σωκράτης