Ο Ανατρεπτικός Κύριος Νίτσε

Ποιος ήταν ο Νίτσε

Γεννημένος στη Λειψία το 1844, ο Φρίντριχ Νίτσε (Friedrich Nietzsche) αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους και πιο ανατρεπτικούς φιλόσοφους της ιστορίας. Αφού σπούδασε κλασική φιλολογία στη Βόννη, έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας σε ηλικία μόλις 25 ετών. Εκείνη την περίοδο ήρθε σε επαφή με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ αλλά και γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Άρθρουρ Σοπενάουερ. Παράλληλα μελέτησε το έργο αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, όπως ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης. Θεωρούσε δε τον Σωκράτη ως σημείο καμπής της ιστορίας, αλλά τον Πλάτωνα βαρετό. 

Ο Νίτσε έζησε ως ένας περιπλανώμενος ταξιδιώτης συγγράφοντας μια μεγάλη σειρά βιβλίων με επίκεντρο το άτομο, την ηθική και τη μεταφυσική. Το πνεύμα γραφής του ήταν πάντα επικριτικό έναντι των κατεστημένων σκέψεων και θεσμών. Τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής του, ο Νίτσε δεν ήταν καλά, αφού έπασχε από κάποιας μορφής ψυχική διαταραχή. Το 1899 υπέστη και νευρικό κλονισμό, ενώ απεβίωσε έναν χρόνο αργότερα στη Βαϊμάρη της Γερμανίας.

Κάποια από τα Αποφθέγματα του Νίτσε

Τα παρακάτω αποφθέγματα έχουν επιλεχθεί υποκειμενικά αντιπροσωπεύοντας ίσως τη 'φωτεινή πλευρά' του Φρίντριχ Νίτσε. Υπήρχε και μια σκοτεινή πλευρά του μεγάλου φιλοσόφου, αλλά ίσως για να μπορέσει κάποιος να γράψει για το φως να πρέπει να ξέρει και το σκοτάδι.

Φιλοσοφία και Ζωή

Όσο πιο ψηλά πετάμε, τόσο μικρότεροι μοιάζουμε σε όσους δεν μπορούν να πετάξουν.

Όταν κάποιος έχει έναν ουσιαστικό σκοπό, δεν τα παρατά όσες δυσκολίες και αν αντιμετωπίσει. Ο σκοπός δίνει νόημα στη ζωή μας.

Μη μένεις κάτω στη γη και μην ανεβαίνεις πολύ ψηλά! Ωραιότερος φαίνεται ο κόσμος από ένα ύψος στα μισά.

Η ασφάλεια είναι η μεγαλύτερη ψευδαίσθηση. Είναι ανάγκη να πάρουμε ρίσκα και να βγούμε από το καβούκι μας για να ζήσουμε μια εκπληκτική ζωή.

Πρέπει να είσαι ο εαυτός σου και όχι αυτός που θέλουν οι άλλοι.

Το άτομο πρέπει πάντα να αγωνίζεται για να μην συντριβεί από τη μάζα.

Για όσους επιλέγουν τη σκέψη και τη γνώση δεν υπάρχουν χαρούμενες ζωές.

Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό.

Η αμφιβολία δηλητηριάζει τα πάντα, χωρίς να σκοτώνει τίποτα.

Αν κοιτάξεις για πολλή ώρα την άβυσσο, στο τέλος και η άβυσσος θα κοιτάξει εσένα.

Αν σου αρέσει η άβυσσος, πρέπει να έχεις φτερά.

Η πιο μεγάλη τέχνη είναι να ξέρεις να αποχωρείς την κατάλληλη στιγμή.

Ο κόσμος μπορεί να είναι όσο θέλει σκοτεινός, όμως αρκεί να παρεμβάλουμε ένα κομμάτι ελληνικής ζωής, για να φωτιστεί αμέσως άπλετα.

Σκέψεις και Συναισθήματα

Μια σκέψη είναι σαν την κορυφή του παγόβουνου. Αν θέλουμε να βρούμε την αλήθεια πρέπει να σκάψουμε πιο βαθιά. Τα συναισθήματα μπορούν να μας αποκαλύψουν πολλά περισσότερα από τις σκέψεις, διαμορφώνουν τις εμπειρίες της ζωής και τους δίνουν νόημα.

Οι σκέψεις είναι οι σκιές των συναισθημάτων μας.

Κάτω από την πραγματικότητα στην οποία ζούμε και υπάρχουμε, υπάρχει και μια άλλη και εντελώς διαφορετική πραγματικότητα.

Μερικές φορές οι άνθρωποι δεν επιθυμούν να μάθουν την αλήθεια, επειδή δεν θέλουν να καταστραφούν οι ψευδαισθήσεις τους.

Οι άνθρωποι συχνά αποφεύγουν την αλήθεια επειδή δεν θέλουν να βγουν από τη ζώνη άνεσής τους. Αλλά αν δεν αντιμετωπίσουμε την αλήθεια πώς θα κατανοήσουμε τους φόβους μας;

Δεν είναι όταν η αλήθεια είναι βρώμικη, αλλά όταν είναι ρηχή, που ο εραστής της γνώσης διστάζει να τσαλαβουτήσει στα νερά της.

Αν δεν θες να χάσεις τα μάτια και το μυαλό σου, να ακολουθείς τον ήλιο περπατώντας στη σκιά.

Η Πολιτική Άποψη

Ελευθερία είναι η θέληση να είναι κανείς υπεύθυνος απέναντι στον εαυτό του.

Ο φανατισμός είναι η μόνη μορφή θέλησης που μπορεί να διαπνέει τους αδύναμους και τους ντροπαλούς.

Η παράνοια σε άτομα είναι σχετικά σπάνια. Όμως σε ομάδες, κόμματα, έθνη και εποχές είναι μάλλον ο κανόνας.

Πολιτικός είναι κάποιος που διαιρεί τους ανθρώπους σε δυο τάξεις: σε υποχείρια και σε εχθρούς.

Αυτός που ζει από τη μάχη με έναν εχθρό, έχει προσωπικό συμφέρον να διατηρήσει τον εχθρό του ζωντανό.

Το χάος γεννάει την τάξη.

Η τάξη είναι αρετή των μετριοτήτων.

Η Ανάγκη για Ανοιχτό Μυαλό

Δεν υπάρχει καλό ή κακό. Υπάρχει μόνο ο τρόπος με τον οποίο εμείς βλέπουμε τις καταστάσεις, μέσα από το δικό μας πρίσμα.

Έχεις τον τρόπο σου. Έχω τον τρόπο μου. Δεν υπάρχει ένας σωστός και μοναδικός τρόπος.

Δεν υπάρχουν γεγονότα, μόνο ερμηνείες.

Δεν είναι ανάγκη κάποιος να γνωρίζει τις μεγάλες αλήθειες για τη ζωή, αλλά είναι ανάγκη να γνωρίζει τις αλήθειες που ισχύουν για αυτόν. Είναι σημαντικό να μαθαίνουμε για τη ζωή μέσα από τη δική μας οπτική και να γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχει η απόλυτη αλήθεια.

Οι πεποιθήσεις είναι οι πιο επικίνδυνοι εχθροί της αλήθειας.

Δεν υπάρχει μόνος ένας τρόπος για την επιτυχία. Κάτι που λειτουργεί για τους φίλους σας, μπορεί να μην λειτουργεί για εσάς. Είναι ανάγκη να μάθετε από τα λάθη σας και να εμπιστευτείτε τον εαυτό σας, να δημιουργήσετε το δικό σας μονοπάτι. Δεν υπάρχει μόνο ένα μονοπάτι για την επιτυχία.

Κανένας νικητής δεν πιστεύει στην τύχη.

Η Προσωπική Ζωή και η Αγάπη

Μέσα σε κάθε άντρα υπάρχει ένα παιδί που θέλει να παίξει.

Ο πραγματικός άντρας χρειάζεται δυο πράγματα: κίνδυνο και παιχνίδι. Γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται τη γυναίκα, σαν το πιο επικίνδυνο παιχνίδι.

Πόσο λίγα πράγματα χρειάζεται ο άνθρωπος για να νιώθει ευτυχισμένος. Τη μουσική. Χωρίς μουσική η ζωή είναι λάθος.

Αγαπάμε τη ζωή, όχι επειδή συνηθίζουμε να ζούμε αλλά επειδή συνηθίζουμε να αγαπάμε.

Η απαίτηση να μας αγαπούν είναι η μεγαλύτερη αλαζονεία.

Δεν είναι η έλλειψη αγάπης, αλλά η έλλειψη φιλίας που σκοτώνει ένα γάμο.

Τα Βιβλία του Νίτσε

• Το μέλλον της παιδείας μας {«Gedanken über die Zukunft unserer Bildungsanstalten», 1872}
• Η γέννηση της τραγωδίας {«Die Geburt der Tragödie», 1872, που έχει μεταφραστεί και από τον Νίκο Καζαντζάκη}
• Η φιλοσοφία στην τραγική εποχή των Ελλήνων {«Die Philosophie im tragischen Zeitalter der Griechen», 1873}
• Ανεπίκαιροι στοχασμοί {«Unzeitgemässe Betrachtungen», 1873-1876}
• Ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο {«Menschliches, Allzumenschliches», 1878}
• Η Αυγή {«Morgenröte», 1881}
• Η χαρούμενη επιστήμη {«Die fröhliche Wissenschaft», 1882-1887}
• Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα {«Also sprach Zarathustra», 1883-1885, και αυτό έχει μεταφραστεί από τον Νίκο Καζαντζάκη}
• Πέρα από το καλό και το κακό {«Jenseits von Gut und Böse», 1886}
• Γενεαλογία της ηθικής {«Zur Genealogie der Moral», 1887}
• Το λυκόφως των ειδώλων {«Götzendämmerung», 1888}
• Ο Αντίχριστος {«Der Antichrist», 1888}
• Ίδε ο άνθρωπος {«Ecce Homo, 1888}
• Η θέληση για δύναμη {«Der Wille zur Macht», εκδόθηκε το 1901}

Η Παρανόηση της Ιδεάς του Υπερανθρώπου από το Κόμμα των Ναζί

Ο Νίτσε έδωσε μεγάλη σημασία στη δύναμη της θέλησης του ατόμου. Στο έργο του «Ταδε έφη Ζαρατούστρας» χρησιμοποίησε τον όρο «τελευταίος άνθρωπος» ως αντίθεση στον «υπεράνθρωπο». Η ιδέα ενός υπερανθρώπου (ubermensch) έδιδε έμφαση στην μετεξέλιξη του ατόμου με βάση την ισχυρή θέληση του. Η ιδέα όμως ενός υπερανθρώπου ενσωματώθηκε αργότερα από το κόμμα των Ναζί, στη δικιά τους θεωρία περί ύπαρξης μιας «Άριας Φυλής». Σε μεγάλο βαθμό, για αυτήν τη στρέβλωση ευθύνεται η αδερφή του Νίτσε, η οποία ήταν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη και διαχειρίστηκε το έργο του μετά τον θάνατο του. Σε κάθε περίπτωση, σίγουρα δεν ευθύνεται ο ίδιος ο Νίτσε, ο οποίος και απεβίωσε το 1900 όταν ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν μόλις 11 ετών. Αποτελεί δε ειρωνεία να μεταφράζεται η πίστη στη θέληση του ατόμου ως μια τυφλή υποταγή σε οποιοδήποτε κόμμα. Αν είχε γεννηθεί ο Νίτσε 50 χρόνια αργότερα, το πιθανότερο είναι να είχε γράψει τα βιβλία του σε κατ' οίκον περιορισμό.

■ Γιώργος Πρωτονοτάριος για το FxStreet.gr

Περισσότερα: » Σωκράτης | » Νίκος Καζαντζάκης | » Οδυσσέας Ελύτης | » Σίγκμουντ Φρόυντ | » Σουν Τσου

Πηγές:

• https://el.wikipedia.org/wiki
• https://gnomikologikon.gr
• https://huffingtonpost.gr