Οδηγός Μοτίβων Γραφήματος (Chart Patterns)

Εισαγωγή στα Μοτίβα Γραφήματος

Τα  Μοτίβα Γραφήματος ή αλλιώς Chart Patterns αναφέρονται σε ευδιάκριτους σχηματισμούς στο διάγραμμα τιμών κάποιας χρηματιστηριακής αξίας. Τα μοτίβα γραφήματος τείνουν να εμφανίζονται σε όλες τις αγορές, όπως για παράδειγμα στην αγορά συναλλάγματος, στις χρηματιστηριακές αγορές, στα κρυπτονομίσματα, στα εμπορεύματα, ακόμα και στην αγορά ομολόγων.

 

Γενικά Στοιχεία για τον Παρόν Οδηγό Μοτίβων Γραφήματος

Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες μοτίβων γραφήματος:

(α) τα μοτίβα αντιστροφής της τάσης, και (β) τα μοτίβα συνέχισης της τάσης, όπως παρουσιάζονται αναλυτικά παρακάτω.

Όταν αναγνωρίζεται ένα chart pattern υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα η αγορά να ακολουθήσει κάποια προβλέψιμη κίνηση (ανοδική/καθοδική).

Στατιστικά Στοιχεία στον Οδηγό

Στον παρόν οδηγό, κάτω από κάθε κατηγορία μοτίβου, περιλαμβάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας του. Αυτό επιτυγχάνεται με χρήση ιστορικών στατιστικών στοιχείων.

Η πηγή των στατιστικών στοιχείων για κάθε chart pattern αναφέρεται στο τέλος του παρόντος οδηγού. Παρακάτω μια σύντομη επεξήγηση των στατιστικών στοιχείων που θα ακολουθήσουν:

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even %)

Το ποσοστό επιτυχίας (%) αναφέρεται στο πόσες από τις παρελθούσες chart patterns έχουν καταφέρει να είναι κερδοφόρες ή έστω να μην χάσουν χρήματα.

□ Μέση Ανοδική/Καθοδική Κίνηση (%)

Αναφέρεται στην μέση απόδοση (%) που είχε κάθε chart pattern στο παρελθόν, αφού επιβεβαιώθηκε. Το ποσοστό αυτό αφορά την κίνηση που ακολούθησε η αγορά μετά την ολοκλήρωση κάθε μοτίβου.

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο (%)

Τα chart patterns σχηματίζουν τιμές στόχους. Συνεπώς το στατιστικό αυτό αναφέρεται στο ποσοστό (%) των παρελθουσών μοτίβων που κατάφεραν να προσεγγίσουν τις τιμές στόχους.

 

Δύο Γενικές Κατηγορίες Chart Patterns (Συνέχιση/Αντιστροφή)

Όπως αναφέρθηκε πιο πριν, τα μοτίβα γραφήματος μπορούν να διαιρεθούν σε δύο γενικές κατηγορίες που περιλαμβάνουν: την (Α) αντιστροφή, και την (Β) συνέχιση της τάσης των τιμών.

(Α) ΜΟΤΙΒΑ ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΗΣ ΤΗΣ ΤΑΣΗΣ (Reversal Patterns)

 

(1) Μοτίβο Κεφαλής και Ώμων (Head & Shoulders Pattern)

Το μοτίβο 'Κεφαλής και Ώμων' εμφανίζεται ευρέως στις χρηματιστηριακές αγορές και θεωρείται ως ένα από τα πιο αξιόπιστα μοτίβα. Συνήθως, το χρονοδιάγραμμα στο οποίο εμφανίζεται περιλαμβάνει από μερικές ημέρες έως και μερικούς μήνες. Υπάρχουν δύο τύποι γραφήματος κεφαλής και ώμων, το ανοδικό και το καθοδικό.

(i) Ανοδικό Μοτίβο Κεφαλής και Ώμων

Το κεφάλι στον πυθμένα του γραφήματος υποδηλώνει την πιθανή αντιστροφή μιας πτωτικής τάσης. Οι ώμοι εμφανίζονται στα αριστερά και στα δεξιά του κεφαλιού.

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 90%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 45%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 71%

(ii) Καθοδικό Μοτίβο Κεφαλής και Ώμων

Αντιθέτως, το κεφάλι και οι ώμοι στο πάνω μέρος (κορυφή) υποδηλώνουν την αντιστροφή μιας ανοδικής τάσης.

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 81%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 16%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 51%

Γράφημα: Μοτίβα (1) ‘Κεφαλής και Ώμων’ και (2) ‘Στρογγυλοποιημένη Κορυφή/Πυθμένας’ που ακολουθεί

(2) Στρογγυλοποιημένη Κορυφή/Πυθμένας (Rounding Tops/Bottoms)

Τα μοτίβα στρογγυλοποιημένης κορυφής και πυθμένα είναι μοτίβα αντιστροφής της μακροπρόθεσμης τάσης και αναφέρονται στην αναστροφή ανοδικών/καθοδικών κινήσεων που έχουν διαρκέσει πάρα πολύ καιρό. Το χρονικό πλαίσιο εξέλιξης του μοτίβου περιλαμβάνει από αρκετούς μήνες έως και αρκετά χρόνια.

(i) Στρογγυλοποιημένος Πυθμένας (Ανοδικό Μοτίβο)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 97%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 58%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 64%

(ii) Στρογγυλοποιημένη Κορυφή (Καθοδικό Μοτίβο)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 87%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 19%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 13%

Ίσως ο καλύτερος τρόπος να επεξηγηθεί ένα μοτίβο στρογγυλοποιημένης κορυφής και πυθμένα είναι μέσω της μεθόδου του Wyckoff. Οι σχηματισμοί συσσώρευσης και διανομής του Wyckoff κάποιες φορές ταυτίζονται με τα μοτίβα στρογγυλοποιημένης κορυφής και πυθμένα.

» Περισσότερα για τους σχηματισμούς συσσώρευσης και διανομής του Wyckoff στο FxStreet.gr

 

(3) Διπλή Κορυφή/Πυθμένας (Double Tops and Bottoms)

Τα μοτίβα Διπλής Κορυφής/Πυθμένα είναι πολύ συνηθισμένα αλλά δεν θεωρούνται αξιόπιστα μοτίβα. Το χρονοδιάγραμμα που εμφανίζονται περιλαμβάνει από μερικές ημέρες έως και μερικούς μήνες. Υπάρχουν δύο τύποι γραφήματος, το ανοδικό και το καθοδικό μοτίβο.

(i) Διπλός Πυθμένας (Ανοδικό Μοτίβο)

Τα μοτίβα Διπλού Πυθμένα επιβεβαιώνονται όταν μια καθοδική κίνηση των τιμών χτυπήσει δύο φορές τα ίδια επίπεδα στήριξης, αλλά δεν μπορεί να διαπεράσει καθοδικά. Η κίνηση αυτή υποδηλώνει την πιθανή αντιστροφή μιας πτωτικής τάσης.

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 81%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 43%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 71%

(ii) Διπλή Κορυφή (Καθοδικό Μοτίβο)

Αντιστρόφως, το μοτίβο Διπλής Κορυφής επιβεβαιώνεται όταν μια ανοδική κίνηση χτυπήσει δύο φορές τα επίπεδα αντίστασης, αλλά δεν μπορεί να διασπάσει ανοδικά. Η κίνηση αυτή υποδηλώνει την πιθανή αντιστροφή μιας ανοδικής τάσης. Στατιστικά είναι ιδιαίτερα αναξιόπιστο μοτίβο μ' ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά επιτυχίας.

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 73%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 14%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 45%

Γράφημα: Μοτίβα (3) ‘Διπλή Κορυφή/Πυθμένας’ και (4) ‘Τριπλή Κορυφή/Πυθμένας’ που ακολουθεί

 

(4) Τριπλή Κορυφή/Πυθμένας (Triple Tops and Bottoms)

Οι τριπλές κορυφές και οι τριπλοί πυθμένες είναι στην ουσία ενισχυμένα μοτίβα διπλής κορυφής/πυθμένα. Σχηματίζονται όταν η κίνηση των τιμών ‘ελέγχει’ το επίπεδο στήριξης ή αντίστασης τρεις φορές αλλά δεν μπορεί να το διαπεράσει. Συνήθως, όταν επιβεβαιώνονται αυτά τα μοτίβα, η αντιστροφή της τρέχουσας τάσης είναι γρήγορη και ισχυρή. Το χρονοδιάγραμμα περιλαμβάνει από μερικές ημέρες έως μερικούς μήνες, και μπορεί να οδηγήσουν στην μακροπρόθεσμη μεταβολή της τάσης των τιμών. Τα μοτίβα τριπλής κορυφής/πυθμένα είναι πολύ πιο αξιόπιστα από τα μοτίβα διπλής κορυφής/πυθμένα.

(i) Τριπλός Πυθμένας (Ανοδικό Μοτίβο)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 86%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 44%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 72%

(ii) Τριπλή Κορυφή (Καθοδικό Μοτίβο)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 75%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση 14%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 49%

 

 

(Β) ΜΟΤΙΒΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗΣ ΤΗΣ ΤΑΣΗΣ (Continuation Patterns)

 

(5) Μοτίβο Κυπέλλου και Λαβής (Cup and Handle Patterns)

Το όνομα του μοτίβου οφείλεται στο γεγονός ότι η μορφή του μοιάζει με κύπελλο του τσαγιού. Το μοτίβο ‘Κυπέλλου και Λαβής’ είναι ένα κλασικό μοτίβο ανοδικής συνέχισης της τάσης. Παρά του γεγονότος ότι περιλαμβάνει μια διόρθωση των τιμών, υποδηλώνει ότι μια συγκεκριμένη ανοδική τάση δεν θα αντιστραφεί, αλλά θα συνεχιστεί πιο έντονα. Αυτό το είδος μοτίβου μπορεί να εμφανιστεί σε ένα ευρύ φάσμα χρονικών πλαισίων, από μερικούς μήνες έως και 2 έτη. Συνοψίζοντας, το μοτίβο ‘Κυπέλλου και Λαβής’ είναι πάρα πολύ αξιόπιστο μοτίβο, τόσο ως ανοδικό όσο και ως πτωτικό.

(ι) Μοτίβο ‘Κυπέλλου και Λαβής’ (ανοδικό)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 95%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 52%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 62%

(ii) Αντίστροφο μοτίβο ‘Κυπέλλου και Λαβής’ (πτωτικό)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 83%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 17%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 62%

Γράφημα: Μοτίβα (5) ‘Κυπέλλου και Λαβής’ και (6) ‘Συμμετρικό Τρίγωνο’ που ακολουθεί

 

(6) Διαγραμματικά Τρίγωνα (Triangles)

Τα διαγραμματικά τρίγωνα είναι ο κλασικότερος σχηματισμός γραφήματος σε οποιαδήποτε αγορά και αν αναφερόμαστε. Τα διαγραμματικά τρίγωνα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε χρονοδιάγραμμα, αλλά είναι πιο αξιόπιστα σε χρονοδιαγράμματα από μερικές εβδομάδες έως και μερικά χρόνια. Μπορούν να αναγνωριστούν τρεις διαφορετικοί τύποι τριγώνων:

(i) Ανοδικό τρίγωνο

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 83%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 43%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 70%

(ii) Καθοδικό τρίγωνο

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 77%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 15%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 50%

(iii) Συμμετρικό τρίγωνο (ανοδική αγορά)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 75%

□ Μέση Ανοδική Κίνηση: 34%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 58%

(iv) Συμμετρικό τρίγωνο (καθοδική αγορά)

□ Ποσοστό Επιτυχίας (≥ break-even): 63%

□ Μέση Καθοδική Κίνηση: 12%

□ Επιτυγχάνει την τιμή στόχο: 36%

Το χρονικό πλαίσιο των διαγραμματικών τριγώνων μπορεί να περιλαμβάνει πολύ μεγάλες χρονικές περιόδους. Για του λόγου το αληθές, παρουσιάζεται ένα συμμετρικό τρίγωνο στο Ευρωδολάριο (EURUSD) που έλαβε χώρα από το 2000 έως το 2020.

Γράφημα: Συμμετρικό τρίγωνο στο Ευρωδολάριο (EURUSD)

 

(7) Μοτίβα Σημαιών (Flag and Pennant Patterns)

Τα μοτίβα σημαιών είναι μοτίβα συνέχισης της τάσης (ανοδικής/καθοδικής) που εμφανίζονται μετά από μια κάποια περίοδο διόρθωσης των τιμών. Για να επιβεβαιωθούν αυτά τα μοτίβα, η κίνηση των τιμών (breakout) θα πρέπει να συνοδεύεται από μια σημαντική αύξηση της δραστηριότητας του όγκου συναλλαγών. Το χρονικό πλαίσιο που εμφανίζονται τα μοτίβα σημαιών περιλαμβάνει συνήθως από λίγες εβδομάδες έως και μερικούς μήνες.

Γράφημα: Μοτίβο (7) ‘Σημαίες’

 

Συμπερασματικά για τα Chart Patterns

Τα μοτίβα γραφήματος είναι πολύ χρήσιμα ως προς το να επιβεβαιώσουν μια κίνηση συνέχισης ή αναστροφής της τάσης μιας διαπραγματεύσιμης αξίας. Μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε αγορά και σε οποιοδήποτε χρονοδιάγραμμα. Κάποιες chart patterns είναι εξαιρετικά αξιόπιστες (Head and Shoulders Pattern, Rounding Top, Cup and Handle), άλλες όχι τόσο (Double Top/Bottom). Πάντως σε κάθε περίπτωση, ένα μοτίβο γραφήματος δεν είναι σε θέση να προβλέψει με βεβαιότητα τις μελλοντικές κινήσεις των τιμών. Ένα μοτίβο γραφήματος μπορεί απλώς να επισημάνει μια πολύ πιθανή κίνηση της αγοράς. Άλλωστε η λέξη βεβαιότητα είναι απαγορευμένη στον κόσμο των αγορών, τουλάχιστον γι’ αυτούς που έχουν εμπειρία.

Το κλειδί για να ελεγχθεί η δυναμική οποιουδήποτε μοτίβου είναι ο όγκος συναλλαγών. Στο κρίσιμο σημείο που η τάση αντιστρέφεται πρέπει να ενισχύεται και ο όγκος συναλλαγών. Αν ο όγκος συναλλαγών σε κρίσιμα σημεία είναι αμετάβλητος, είτε ακόμα και πτωτικός, τότε πιθανότατα πρόκειται μια κλασική παγίδα τύπου bear/bull trap. Τα μοτίβα γραφήματος μπορούν να φανούν εξαιρετικά χρήσιμα για την επιβεβαίωση των σημάτων από τεχνικούς δείκτες όπως ο MACD, Stochastics, και RSI.

 

■ Οδηγός Μοτίβων Γραφήματος (Chart Patterns)

Γιώργος Μ. Πρωτονοτάριος, Αναλυτής Διεθνών Αγορών

FxStreet.gr (C) σε συνεργασία με το TradingCenter.org

 

Πηγές:

• TradingCenter.org (μετά αδείας)

• Οι πίνακες πιθανοτήτων για τα παραπάνω μοτίβα γραφήματος από τον Thomas Bulkowski: http://thepatternsite.com/